قالی بافی در استان کردستان قدمت زیادی دارد و یکی از اصیلترین هنرهای دستی ایران محسوب میشود. وجود نمونه هایی از فرش های دستباف در موزه فرش که برای عصر قاجار است، حضور پررنگ قالی بافی کردستان را مستند میکند. از گذشته تا به امروز قالی بافی یکی از اصلی ترین درآمدها برای خانواده های کردستان به حساب می آید و زنان و مردان کرد شانه به شانه هم در بافتن تارو پود فرش و گلیم همکاری میکردند. قالی بافی در اکثر شهرهای این استان رواج دارد ولی قالی های سنندج، بیجار و بوکان امروزه در دنیا شناخته شدهتر است. در این مقاله می خواهیم به طور مختصر فرش کردستان را از نظر سبک، ابعاد و طرح هایی که دارند بررسی کنیم.
سبک های رایج فرش کردستان
قالی زیبای کردستان در شهرهای مختلف این خطه سرسبز به سه سبک سنه، افشار و بیجار (گروس) بافته می شود. در میان این سه سبک شاید فرش بیجار بیشتر به گوش شما خورده باشد، زیرا شهرت جهانی دارد. این فرش به استحکام بالایی که دارد مشهور است، طوری که بخاطر بافت فشرده و ضخیمی که دارد نمیتوان آن را تا کرد و به صورت لول شده جابه جا می شود. یکی از اصطلاحاتی که برای این فرش به کار میرود “فرش آهنی” است که باز هم محکم بودن آن را تاکیید میکند. از نظر طراحی نیز فرش های بیجار خطوطی ملایم تر نسبت به دیگر طرح های فرش این استان دارند. استفاده از مواد و مصالح مرغوب نیز یکی از دلایل کیفیت بالای فرش بیجار است. سبک قالی بیجار بیشتر در شهر بیجار و شهر قروه و روستاهای اطراف آنها بافته میشود.
قالی های سنه جز فرش های درشت بافت به حساب میآیند و بافت آنها تک پود است و اندازه تار آنها دوبرابر قالیچه های عشایری و جنس تار و پود آنها از نخ است. به دلیل تراکم بالای این قالی ها برای شستشوی از شامپوهای مخصوصی باید استفاده شود. قالی سنه معمولا در اندازه سجادهای و ذرع و نیم (یک متر و نیم) ساخته می شود.
قالی های عشایری نیز که امروزه کمتر بافته می شوند، بافتی خشن دارند و در ابعاد کوچکتر بافته میشوند و جنس تارو پود آن ها قالبا از پشم است.
فرش افشار نیز یکی دیگر از سبک های قالی بافی در این استان است که بیشتر در شهرهای سقز، بانه و دیواندره رواج دارد.
ابعاد فرش های کردستان
ابعاد فرش های دستباف کردستان معمولا خیلی بزرگ نیستند و تحت تاثیر بافته های عشایری این منطقه در سایز کوچکتری مانند: پشتی، ذرع و نیم (یک متر و نیم)، دو ذرع (دو متر)، کناره، شش متر مربعی و حداکثر نه متر مربعی بافته می شوند. بنابراین یک فرش یا گلیم دست بافت کردستان، انتخاب خوبی برای به دیوار زدن و یا استفاده از آن برای دکور خانه های مدرن تر است؛ زیرا به خانه شما اصالت و روح ایرانی میبخشد.
طرح های قالی کردستان
بعد از جنس مرغوب و ضخیم فرش کردستان، طبیعتا طرح های هندسی خاصی که معمولا از سبک زندگی و روحیات مردم اقلیم کردستان برگرفته شده است و رنگهای طبیعی بینظیری که در آن ها به کار رفته، باعث متمایز شدن این قالی ها شده است. اگر از افراد محلی رایج ترین طرح مورد استفاده در فرش های کردستان را بپرسید، بدون شک طرح “ماهی درهم” امتیاز بیشتری میگیرد. اما به طور کلی طرح های لچک ترنج شاه عباسی، سه ترنج، جقه چارگی، گل و بلبل، گل میرزا علی و جقه چهار پر از طرح های معروف قالی کردستان هستند. طرح باغی نیز یکی از زیباترین طرح های کردی است که از نگاه بالا باغی رنگارنگ و زیبا را به تصویر میکشد.
رنگ هایی که در اکثر این فرش ها به چشم میخورد آبی، قرمز، سبز، کرم و قهوهای است.
قالی بافان کردستان از الیاف کاملا تابیده شده استفاده میکنند و این کار باعث می شود زمانی که پشت قالی را نگاه میکنید، گره های فرش را به خوبی مشاهده کنید.
در کلام آخر باید گفت، شناختن فرش ایرانی در قالب هنر ایرانی امروزه بسیار مهم است. زیرا با پیشرفت تکنولوژی و تولید انواع فرش های ماشینی و فانتزی در ابعاد و کاربردهای گوناگون سلیقه افراد را تحت تاثیر قرار داده است، و هنر و زیبایی فرش هایی مانند فرش کردستان رفته رفته فراموش میشوند.
دنیای فرش مجموعه ای بزرگ از فرش ، فرش کردستان ، کالای خواب ، تابلو فرش و … شما را به این مجموعه دعوت می کند.
