نقشه کشی فرش
همانطور که می دانید مهم ترین مرحله ی تولید فرش ، مرحله ی نقشه کشی و طراحی طرح فرش است چرا که بنای تولید فرش از نقشه آن شروع می شود. یک بافنده ی ماهر برای اینکه یک فرش زیبا و چشم نواز را شروع به تولید کند نکات زیادی را باید در نظر بگیرد ، مراحل تولید فرش زیاد بوده مانند طراحی و نقشه کشی ، انتخاب نوع بافت و الیافی که قرار است به کار ببرد ، اما از مهم ترین مراحل باید به نقشه کشی فرش اشاره کرد. مرحله ی بعد از نقشه کشی و طرح فرش ، مرحله ی نقطه چینی و رنگ آمیزی فرش است.
رنگ آمیزی نقشه فرش
در عملیات تولید فرش ، رنگ آمیزی نقشه فرش نیز بسیار حائز اهیمت است. و در این بخش از طراحی فرش ، افراد متخصص لازم است که مهارت های شناخت رنگ و هارمونی آن ها ، کنتراست رنگ ها ، پخش رنگ و … را به خوبی مسلط باشند. توجه داشته باشید که نقشه کشی فرش و طراحی فرش علاوه بر اینکه از نظر هنری نشانگر نگار ها و خط ها و تصویر هاست ، از دید مهندسی تولید نیز یک پلن اجرایی بافت فرش به شما می آید. یقینا یک طراح ماهر فرش باید علاوه بر دانش تازیخچه طراحی فرش باید بتواند محاسبات لازم را برای طراحی نقشه ها و حاشیه های فرش را انجام دهد.
با توجه به مطالب گفته شده می توان طراحی و نقشه کشی فرش را در دسته ی صنایع دستی ایران دانست که زیر مجموعه ای از طراحی و نقاشی سنتی کشورمان است. این هنر اصلیل دربرگیرنده ی طراحی انواع نقش های فرش های تابلویی ، زیر پایی ، پادری ، پرده ای ، گلیم ، گبه و … می باشد. این روز ها طراحی نقش فرش به دو نوع سنتی یا دستی و رایانه ای تقسیم می شود.
طراحی نقش فرش به روش سنتی یا دستی
نقشه کشی طرح فرش را بر حسب تراکم در بافت محاسبه و پس از آن بر روی مقواهای شطرنجی ، متناسب با رج شمار نقشه کشی و نقطه چینی می کنند. بنا بر این برای نقشه کشی فرش دو مرحله ی زیر ضروری است:
- حساب کردن ابعاد فرش
- تعیین کردن تعداد چله هایی که باید کشیده شود
در باره ی نقشه های سنتی و دستی فرش ، کاغذی که برای نقشه کشی فرش استفاده می شود را ابتدا جدول بندی می کنند ، به صورتی که هر مربع به 10 خانه عرضی و طولی تقسیم شود ، در واقع هر یک از این مربع ها نقش گره را دارند. این روز ها نقشه های سنتی فرش به دو بخش غیر متقارن و متقارن تقسیم می شوند.
مراحل طراحی فرش دستی یا سنتی
- مرحله ی اول : مدادی کردن نقشه خطوط کلی بر روی کاغذ شطرنجی شده
- مرحله دوم : رسم کردن و تصویر کشی خط هایی که در مداد زنی مشخص شده
- مرحله سوم : رنگ آمیزی نگار ها و نقش هایی که طراحی مشخص شده
- مرحله چهارم : نقطه چینی کناره ها و حدود نگار طراحی شده بر روی کاغذ
مراحل نقشه کشی رایانه ای در فرش
با توجه به فراگیر شدن علم رایانه و پیشرفته شدن علم تکنولوژی و طراحی های کامپیوتری ، امروزه بسیاری از کار ها از جمله نقشه کشی فرش و طراحی فرش های ماشینی توسط این برنامه ها انجام می شود. تا به امروز حدود 3 دهه از عمر طراحی های فرش توسط رایانه ها می گذرد و هر روز پیشرفته تر می شوند. نرم افزار ها و برنامه های موجود برای این کار ، دقت و سرعت عمل را بالاتر برده و باعث می شود هم در زمان صرفه جویی شود و هم اینکه نقش های زیبا تری ایجاد کرد. از ویژگی های مهم آن ایجاد تغییرات لازم پس از طراحی کلی است.
تصویر بردار این برنامه ها و نرم افزار ها این قابلیت را دارند که تصاویر را به اطلاعاتی که قابل پردازش باشند تبدیل کند. از جمله ویژگی فوق العاده این روش این است که طراحان حالا به راحتی می توانند طرح های خود را پیاده سازی کرده و در صورت نیاز رنگ ها و طرح هارا تغییر داده و آن ها را با یکدیگر ادغام کنند و با توجه به بازار و تقاضای مشتریان طراح های گوناگون فرش های مایشنی را تولید کنند.
نقش و طرح های فرش علاوه بر نوع بافت از نظر های دیگر نیز به بخش های مختلفی تقسیم بندی می شوند:
- از جهت ابعاد فرش به 3 نوع ربعی ، قدی و سراسری تقسیم می شوند.
- انواع طرح های فرش از نظر سبک : ساده ، یک طرفه ، سنگین ، واگیره ، گردان ، شکسته .
- از دید رنگی نیز به دو نوع سیاه قلم و رنگی تقسیم می شوند
- از نظر جغرافیایی طرح فرش به دو بخش روستایی و شهری تقسیم می شوند
- از نظر طراحی نیز به دو شکل رایانه ای و دستی
